O nas

O ZNSSK w Polsce

Mniejszość Niemiecka jest największą spośród uznanych mniejszości narodowych w Polsce. Ze względów historycznych zamieszkuje przede wszystkim południowo-zachodnie (Śląsk), północno-zachodnie (Pomorze, Kujawy) oraz północno-wschodnie (Warmia i Mazury) części Rzeczpospolitej Polskiej.

Niemal wszystkie organizacje mniejszości niemieckiej zrzeszone sa w organizacji dachowej, jaką jest Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (ZNSSK) z siedzibą w Opolu. ZNSSK reprezentuje mniejszość niemiecką w politycznych kontaktach zarówno w Polsce, jak i w Niemczech. Prowadzi także intensywną pracę kulturalną, medialną oraz działalność na rzecz zachowania i rozwoju języka niemieckiego.

Swoją działalność Mniejszość Niemiecka prowadzi w organizacjach ulokowanych w tzw. domach spotkań (DFK). Większe organizacje, jak np. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim czy Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego są organizacjami regionalnymi, pod których skrzydłami działalność prowadzi nawet kilkaset mniejszych DFK. Na Warmii i Mazurach istnieje także regionalna organizacja dachowa grupująca mniejsze organizacje w swoim regionie. Inne organizacje (głównie w południowo-zachodniej Polsce) są organizacjami samodzielnymi.

Swoja działalność Mniejszość Niemiecka prowadzi w około 450 punktach na terenie Polski. Istnieją także organizacje Mniejszości Niemieckiej koncentrujące się na konkretnej działalności, jak np. Niemieckie Towarzystwo Oświatowe, Towarzystwo Dobroczynne na Śląsku Opolskim, Związek Śląskich Rolników, Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej, Górnośląskie Centrum Kultury i Spotkań im. Josepha von Eichendorffa w Łubowicach, Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej, Centralna Biblioteka im. Eichendorffa w Opolu i wiele innych.

Historia powstania organizacji w pigułce

Po transformacji ustrojowej w latach 1989/90 Niemcy w Polsce zostali oficjalnie uznani przez polski rząd. W rezultacie od 1990 r. w całym kraju powstawały liczne niemieckie stowarzyszenia, które zostały zarejestrowane przez sądy.

W dniu 15 września 1990 r. podjęto ważny krok na drodze do umocnienia tej inicjatywy. We Wrocławiu spotkało się 26 członków niemieckich towarzystw społeczno-kulturalnych, reprezentując następujące województwa: Opole, Katowice, Częstochowa, Wrocław, Jelenia Góra, Gdańsk, Wałbrzych i Olsztyn. Celem tego spotkania było utworzenie wspólnej organizacji dachowej dla wszystkich istniejących stowarzyszeń niemieckich w Polsce.

W ten sposób powstała Centralna Rada Stowarzyszeń Niemieckich w Rzeczypospolitej Polskiej, która następnie została wpisana do rejestru stowarzyszeń i zarejestrowana w sądzie 27 sierpnia 1991 r. jako Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce z siedzibą w Opolu. Na pierwszego przewodniczącego został wybrany Georg Brylka w dniu 30 listopada 1991 r.

W tym czasie organizacja dachowa reprezentowała około 300 000 członków płacących składki i stało się głównym głosem mniejszości niemieckiej w Polsce.

Prezes/ Przewodniczący ZNSSK

Georg Brylka (1991-1994)

Prof. Dr. habil. Gerhard Bartodziej (1994-2000)

Friedrich Petrach (2000-2005)

Henryk Kroll (2005-2008)

Bernard Gaida (2009–2022)

Rafał Bartek (od 2022)

Listę członków Zarządu ZNSSK w latach 1991-2026 można znaleźć TUTAJ.

Aktualna struktura Związku oraz współpraca z innymi organizacjami 

Związek Niemieckich Stowarzyszeń ma łącznie 23 członków stałych (listę można zobaczyć TUTAJ) i 15 członków zrzeszonych, które mają swe siedziby i obszary działalności w województwie opolskim, śląskim, dolnośląskim, lubuskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim, pomorskim, warmińsko-mazurskim oraz kujawsko-pomorskim. ZNSSK jest ponadto członkiem Federalistycznej Unii Europejskich Grup Narodowościowych (FUEN), organizacji parasolowej mniejszości autochtonicznych w Europie, gdzie Związek należy do Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich (AGDM) jednoczącej wszystkie stowarzyszenia mniejszości niemieckich. ZNSSK jest także członkiem Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej. Organizacjami Partnerskimi są Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. E. Smołki w Opolu, Organizacja Młodzieżowa Europejskich Narodowości (YEN), Instytut Stosunków Kulturalnych z Zagranic (ifa), Goethe-Institut oraz Fundacja Rozwoju Śląska. Finansowe wsparcie Związek otrzymuje od Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Konsulatu Niemiec w Opolu, Konsulatu Generalnego Niemiec we Wrocławiu, Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Wolnego Kraju Związkowego Saksonii.